مقدمه
در بین جانوران موذی موجود در مرغداری، جوندگان به عنوان مهمترین عامل در انتشار عوامل بیماری زا به شمار می‌روند و انتشار بیماری سالمونلا توسط جوندگان تائید شده است. جوندگان در مرغداری حضور دارند چرا که در این مزارع غذا، آب و پناهگاه به راحتی قابل دسترس است. انتقال سالمونلا به وسیله جوندگان بیشتر از جنبه انتقال مکانیکی مطرح می‌باشد. آنها می‌توانند مریض نشوند ولی ناقل سالمونلا در روده‌های خود باشند. آنها همچنین می‌توانند به عنوان یک حامی، انواع باکتری‌ها را برای مدت زمان زیادی در بدن خود حفظ نمایند.
این موجودات به دلیل توانایی خاص در نفوذ به مرغداری و سالن‌ها و همچنین لانه گزینی داخل و اطراف سالن‌های مرغداری، نقش مهمی در انتقال عوامل بیماریزا ایفاء می‌کنند. در صورت نفوذ جوندگان به مرغداری و سالن باید گفت که از نظر بیوسکوریتی مرغداری با خطر جدی مواجه است. در این حالت مرغدار باید بلافاصله برای کنترل جوندگان و مبارزه با آنها اقدامات لازم را انجام دهد.
درصورت عدم اجرای یک برنامه کنترل ، این آفات می‌توانند به میزان بسیار زیادی به مجموعه پرورشی خسارت وارد کنند.
جوندگان و ویژگی های زیستی آن ها
به طور کلی این حیوانات دسته ای از پستانداران می‌باشند که از نظر وضع دندان‌ها از سایرین متفاوتند، معمولاً در فک فوقانی و تحتانی یک زوج دندان ثنایا و۳-۴دندان آسیا دارند و دندان‌های پیشین آنها خیلی درشت و سخت می‌باشد. دندان های آنها مدام رشد می کند و این امر جویدنشان را تحریک می کند. بعضی از آنها قامتی کشیده و بعضی قامتی کوتاه دارند. طول آنها ۶ تا ۵۰ سانتی متر متغییر است. بدن آنها پوشیده از مو و دارای گوش‌های نسبتاً بزرگ می‌باشند. دم آنها به بعضاً بلندتر و یا کوتاهتر از طول جثه خود آنها است. اغلب در داخل خاک لانه سازی می‌کنند و بعضی از گونه‌ها در خشکی یا آب زندگی می‌کنند. عمدتا در طول غروب یا شب فعالیت می‌کنند، مکان های روشن را دوست ندارند و در انواع مختلفی از نقاط پنهانی که در نزدیکی منابع غذایی هستند زندگی می‌کنند.
گونه های مشکل ساز در واحدهای پرورش طیور
در زیر به انواع موش‌هایی که عموماً در واحدهای پروش طیور ایجاد خسارت می‌کنند اشاره می‌شود.
موش قهوه ای یا نروژی -موش فاضلاب، صحرایی(Rattus norvegicus)
موش بزرگی است که در آن دم کوتاهتر از سر و بدن است و در روی دم مانند موش سیاه موهای بسیار ریز و خشن پراکنده‌ای دیده می‌شود. موش قهوه ای بیشتر در نزدیکی محل زندگی انسان، انبارها، راه‌های فاضلاب، کشتارگاه‌ها و مکان‌های جمع آوری آشغال و غیره زندگی می‌کند. اغلب ترجیح می‌دهد در قسمت پایین ساختمآن‌ها زندگی کند. در حالیکه موش سیاه در قسمت‌های بالای ساختمان بیشتر دیده می شود. این موش شب‌ها فعالیت می کند ولی گاه در روز هم دیده می شود. این موش عادت به نوشیدن آب داشته و بیشتر در نقاطی که آب در دسترس باشد زندگی می کند. در سال چند بار تولید نسل می کند هر بار به طور متوسط ۸ بچه می‌زاید. از غذاهای مختلف مانند غلات، حبوبات و سایر غذاهای گیاهی و نیز غذاهای حیوانی تغذیه می‌کند. گاهی تخم‌مرغ و جوجه مرغ را مورد حمله قرار می دهد. به طور کلی خسارات زیادی به انبارهای آذوقه وارد می‌کند. گاهی اوقات با کندن سوراخ و حفره‌های زیاد در جوی‌ها و نهرها باعث اخلال در آبیاری می‌شوند. باعث انتقال طاعون و بیماری‌های دیگری نیز به انسان می‌شوند. انتقال بیماری با انسان ممکن است بطور مستقیم به وسیله حیوان و مدفوع آن صورت گیرد یا حیوانات ناقلی چون کک، بیماری را از موش آلوده به انسان منتقل سازد.
موش سیاه یا موش سقف(Rattus Ruttus)
موش سیاه دارای جثه متوسط و نسبتا کشیده‌ای است. اگر چه به موش سیاه معروف شده اند ولی رنگ در آنها تا حدودی متغیر بوده و ممکن است سیاه مایل به خاکستری یا قهوه ای رنگ باشند. دم آنها بلند است و اغلب طول دم از بدن و سر تجاوز می‌کند. سر باریک و کشیده است و پوزه کم و بیش نوک داری را تشکیل می دهد. چشم‌ها زیاد درشت نیستند و سبیل‌ها خوب رشد کرده است و به رنگ سیاه یا قهوه ای اند. در دست فقط چهار انگشت وجود دارد. علاوه بر لانه‌های زیر زمینی ممکن است لانه‌های ساده از جوانه و علوفه در روی درخت برای خود بسازد. در سال چند بار تولید مثل می کند و هر بار ۸ – ۱ بچه می زایند. این جونده بیشتر در نزدیک مراکز زندگی انسان دیده می شود به انبارها و سایر ساختمآن‌ها راه پیدا می کند. قادرند زمین‌های خیلی سخت و حتی تخته و سیمان را حفر کرده راه خود را باز کنند. به خوبی از درخت و دیوار بالا می‌رود و می‌تواند در آب شنا کند. از غلات و حبوبات و دانه‌های مختلف دیگر تغذیه می‌کند و حتی ماهی، حلزون و حبوبات کوچک را مورد تغذیه قرار می‌دهد.
موش خانگی
این گونه جونده ای است کوچک با دم نازک و نسبتا بلند. طول بدن آن به انضمام سر ۹۳ – ۷۰ میلیمتر و طول دم آن اندکی کوتاهتر از طول آن است. چشم‌ها کوچک و پوزه تا حدی نوک تیز و سبیل‌ها با رشد متوسط، بدن با موهای کوتاه و نرم و ظریف پوشیده شده است. این جانور در فصول گرم در مزارع و باغات و در فصول سرد سال به خانه‌ها و اماکن سر پوشیده مانند انبارها خسارات می زند.
فعالیت اصلی این جانور هنگام شب است ولی گاهی اوقات در روز نیز فعالیت تغذیه ای دارد. این موش از دانه‌های غلات، مواد کاغذی، منسوجات و غیره تغذیه می‌کند و خسارات سنگینی وارد می‌سازد. در سال ۴-۳ نسل و هر بار ۸-۶ نوزاد به وجود آورده که این نوزادان پس از سه ماه بالغ و قادر به تولید مثل هستند.
موش خانگی در همه نقاط ایران به استثناء قسمت‌های که کاملا خشک و نامناسب برای زندگی هستند مانند کویر نمک و دشت لوت وجود دارد. این موش در تمام شهرها و روستاهای ایران دیده شده است هم به صورت نیمه اهلی در مجاورت انسان و هم به صورت اجتماعات کاملا وحشی زندگی می کنند.
انواع روش‌های کنترل و مبارزه با جوندگان
- طریقه مکانیکی: در این طریق با استفاده از تله‌ها و یا برقراری سدها وحصارهایی می‌توان جوندگان را کنترل نمود. تله‌ها دو نوع هستند: تله‌های زنده گیر و تله‌های کشته گیر و به طور کلی نتیجه حاصل از استفاده از این تله‌ها چندان زیاد مطلوب نبوده و نمی‌تواند به کلی موش‌ها را ریشه کن کرد، ولی تعداد آنها را تا حدودی کاهش می‌دهد. از تله‌های زنده‌گیر جهت شناخت و مطالعه موش‌هایی که در مجموعه وجود دارند، می‌توان استفاده کرد.
- طریقه بیولوژیک: در این روش با استفاده از اشاعه بیماری بین جماعت جوندگان و یا با انتشار میکروب‌ها آنها را کنترل می‌نمایند و یا از روش قدیمی نگهداری گربه یا سگ در محیط مورد نظر استفاده می‌کنند. طریقه اخیر بیشتر جنبه فانتزی دارد و نتیجه مطلوبی نخواهد داشت لذا خود گربه و سگ نیز منبع بسیاری از آلودگی‌ها می‌باشند.
- طریقه فیزیکی(استفاده از شرایط محیطی): این طریقه شامل کنترل مواد غذایی و آب است و بعلاوه ساختن صحیح ساختمآن‌ها و انبارها به نحوی که از نظر نفوذ و لانه گزینی موش‌ها جلوگیری کند، چون موش‌ها روزانه مقداری آب و غذا نیاز دارند، در دسترس نبودن مواد غذایی زندگی آنها را مشکل کرده، اگر این برنامه با مبارزه شیمیایی و مسموم کردن آنها همراه باشد نتایج خوبی به دست خواهد آمد
- مبارزه به طریق شیمیایی: در این مبارزه از مواد شیمیایی مختلف استفاده و سموم گوناگونی برای این منظور مصرف می‌شود. از انواع سموم مورد استفاده در این مبارزه می‌توان به سموم ضد انعقادی مثل وارفارین، برومادیولون (لانیرات) و برودیفاکوم (کلرات) اشاره کرد.
- مبارزه از طریق امواج فرصوتی(التراسونیک): در این روش از امواج صوتی در فـرکانس‌های بالاتر از قدرت شنوایی گوش انسان (در محدوده شنوایی جانوران موذی) استفاده می شود. این صدا باعث دور شدن موجودات موذی از محیط می‌شود. این روش کاملاً بی ضرر و ســـازگار با محیط زیست می‌باشد. از معایب این روش عادت کردن جانوران بعد از مدتی استفاده از آن می‌باشد و لذا با این روش پرندگان پرورشی موجود در فارم هم اذیت خواهند شد.
کنترل موفقیت آمیز و موثر جوندگان بستگی به برنامه ریزی و اجرای مداوم آن دارد و نه تنها جوندگان را از بین می‌برد، بلکه باعث جلوگیری از ورود و نفوذ دوباره آنها نیز می‌شود. مرغداران خود اهمیت بالای رعایت اصول بیوسکوریتی در کنترل وقوع بیماری‌ها را به خوبی می‌دانند. لذا برنامه ریزی، مبارزه و کنترل با جوندگان از اصول مهم امنیت زیستی در فارم‌های پرورش طیور می‌باشد.
برنامه ریزی جهت مبارزه با جوندگان و اجرای دقیق آن در مرغداری
به عنوان یک برنامه ریز خوب امنیت زیستی و مبارزه با جوندگان، ابتدا فهرستی از شرایط فعلی مرغداری از جمله نفوذ جوندگان و سایر عواملی که می‌توانند باعث ورود عوامل بیماری زا شوند تهیه کنید. اقدامات بیوسکوریتی مورد نیاز را مجدداً تشریح کنید و فهرستی از اقدامات مورد نیاز جهت اصلاح وضعیت کنونی و مبارزه با مخاطرات فعلی تهیه کنید. لازم است به مسئله هزینه و سود هر یک توجه داشته باشید. همه اقدامات کنترلی را اجرا کنید. آموزش‌های مورد نیاز را به کلیه کارکنان ارائه نمایید و یقین حاصل کنید که معیارهای مورد نیاز در مرغداری اجرا می‌شود. مرتباً مرغداری را مورد بررسی قرار دهید تا مطمئن شوید که آیا برنامه اجرا می‌شود یا نه.
در طرح ریزی مبارزه و اجرای آن هوشیار باشید. به یاد داشته باشید که شرایط همواره در حال تغییر است و بر اساس آن ما نیز باید تغییر کنیم. باید آموزش‌های لازم را به کارکنان، مدیران و کارشناسان فنی و به کلیه افرادی که به نوعی درگیر این مسئله هستند، ارائه کنید.
اولین مرحله:
ارزیابی مکان و برآورد میزان خطر
قبل از هرگونه اقدام کنترلی، یک مرغدار خوب ضرورتاً بایست یک بررسی جامع از کل فار‌می‌که مسئول آن است داشته باشد. این امر توسط پرسنل متبحر صورت بگیرد و به صورت دوره ای تکرار شود تا وضعیت موجود مورد پایش قرار گیرد. این بازرسی تما‌می‌ساختمآن‌ها و سازه‌های داخل مرغداری و محیط خارجی سالن و زیستگاه‌هایی نظیر ردیف بوته‌های پُرچین حاشیه مرغداری و جوی‌های آب را شامل می‌شود.
اهداف مهم بازرسی مکان‌ها:
۱- شناسایی گونه جوندگان موجود در مرغداری و اطراف آن
۲- برآورد وسعت و میزان هجوم این جوندگان در مرغداری
۳- شناسایی مکان‌های زندگی، رفت و آمد و تغذیه جوندگان
۴- شناسایی ضعف‌های فارم از نظر کنترل و مبارزه با جوندگان
۵- شناسایی مخاطرات خاص برای انسان و حیوانات غیر هدف
روند بازرسی:
هر منطقه از مرغداری و اطراف آن باید با یک الگوی مناسب و قاعده‌مند از جهت وجود نشانه‌هایی از جوندگان و یا هر عامل مرتبط دیگر مورد بازرسی قرار گرفته تا میزان خطر موجود و فعالیت جوندگان ارزیابی گردد. مطمعناً نقشه کروکی ساختمآن‌ها و قسمت‌های مهم فارم در این رابطه کمک شایانی خواهد کرد. از پرسنل شاغل در فارم نیز جهت بررسی و وجود علائم جوندگان، لانه و مکان رفت و آمد آنها نیز باید کمک گرفت. استفاده از لوازم مورد نیاز جهت بازرسی مرغداری شامل چراغ قوه، لباس، ماسک و دستکش‌های مخصوص ضروری به نظر می‌رسد.
مکان‌های زیر باید به طرز خاص مورد توجه و بازرسی قرار گیرد:
۱- انبارهای ذخیره دان و تخم مرغ.
۲- اطراف سیلو های ذخیره دان، هاپرها و دانخوری‌ها، مسیر و کناره‌های آنها.
۳- انبارهای داخل واحد مرغداری، نگهداری اجناس، مثل کارتن‌ها، شانه‌های تخم مرغ و تجهیزات که پناهگاه مناسبی برای جوندگان محسوب می‌شوند.
۴- دیوارهای حفره دار، پارتیشن‌ها، فضاهای سقف و یا هرگونه شکاف و سوراخی که در عایق‌های حرارتی وجود دارد.
۵- تابلو‌های کنترل برق جعبه‌های تقسیم و لوله و کانال‌های سیم کشی برق.
۶- کف و گوشه‌ها سالن و سازه‌ها، بستر و چاله‌های دفع فضولات.
۷- تجهیزاتی که توسط پرندگان مورد استفاده قرار می‌گیرند، نظیر سیستم لانه‌های اتوماتیک جمع آوری تخم مرغ و لانه‌های تخم گذاری، مکان‌هایی برای مخفی و لانه گزینی جوندگان.
۸- بازبینی هر گونه مشکل در حصار و سازه‌های مرغداری که زندگی، ورود و خروج جوندگان را راحت می‌کند.
۹- هر گونه درز و مسیر دسترسی، نظیر فاصله زیر درب‌ها، کناره‌های هواکش‌ها، کناره‌های لوله‌کشی و کابل کشی برق و نقاط ورودی اتاق سرویس سر سالن.
۱۰- در محوطه خارجی سالن: تجمع مواد و وسایل به ویژه نقاطی که نزدیک به ساختمآن‌های مرغداری می‌باشند.
۱۱- اطراف و خود کوره لاشه سوز و محل دفع ضایعات مرغداری.
۱۲- مناطق حاوی پوشش گیاهی و بوته‌های زیر درختان.
۱۳- جوی‌های آب، ردیف بوته‌های بلند و پُرچین یا پشته‌های خاک.
۱۴- سیستم‌ها و کانال‌های زهکش آب.
۱۵ مزارع و منابع اطراف که هجوم جوندگان از آن سمت به طرف مرغداری امکان پذیر است.
بررسی رد پا و نشانه‌های بر جا مانده از حضور جوندگان
موش صحرایی و موش خانگی نشانه‌های ویژه ای از حضور خود بر جای می‌گذارند که می‌توان از این نشانه‌ها برای شناسایی ، تعیین میزان و گستردگی وجود جوندگان استفاده کرد. از نشانه‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
۱- وجود فضولات:
از آنجایی که موش‌ها عمدتا شب‌ها فعالیت می‌کنند و به سختی مشاهده می‌شوند ، لذا یکی از راه‌هایی که می‌توان آنها را تشخیص داد استفاده از آثار به جا مانده به خصوص مدفوع آنها می‌باشد. موش‌های صحرایی معمولا مدفوع خود را در محل‌های مشخصی نزدیک به قلمروشان می‌ریزند، که اغلب پشت ساختمآن‌ها یا چیزهایی که برایشان پوشش و امنیت ایجاد می‌کند می‌باشد. این فضولات تقریبا ۱۲ تا ۱۹ میلیمتر و به شکل بیضی هستند. در زمان تازه بودن به دلیل رطوبت موجود به صورت براق مشخص می‌شوند. موش‌های خانگی فضولات خود را در سرتاسر قلمرو خود برجای گذارده و برروی سطوح افقی که روی آن حرکت می‌کنند ذخیره می‌کنند. فضولات موش خانگی تقریبا ۳ تا ۷ میلیمتر و به شکل دوکی هستند.
۲- علائم لکه مانند باقی مانده از رفت و آمد جوندگان:
لایه چربی طبیعی روی بدن جوندگان، گرد و خاک نقاط مختلفی که آنها از آن عبور می‌کنند را به خود جذب می‌کند. این لکه‌ها به صورت یک علامت تیره در سوراخ‌های ایجاد شده موجود در سازه‌ها، روی لبه تاخچه‌ها، طول مسیر لوله‌ها، کابل‌ها یا مسیر‌های موجود بر رفت و آمد جوندگان قابل مشاهده است. این لکه‌ها می‌توانند تا چندین ماه باقی بمانند. موش‌های خانگی در مکان‌های خاصی ادرار می‌کنند و ترکیب ادرار آنها با گردو خاک و مواد جامد دیگر علائمی از حضور آنها را نشان می‌دهد.
۳- وجود رد پا:
رد پا جوندگان ممکن است برروی گل یا خاک، روی زمین، گرد و خاک موجود در سطوح مثل تیر آهن‌ها و لبه‌های طاقچه‌ها مشاهده شود. چنین نشانه‌هایی، اطلاعات خوبی از مسیر رفت و آمد جوندگان در اختیار ما قرار می‌دهد.
۴- مسیر نقب‌ها (سوراخ‌های ایجاد شده توسط جوندگان):
موش‌های صحرایی شیارها و سوراخ‌هایی منظم حفر می‌کنند که با اطراف ساختمآن‌های مرغداری، جوی‌های آب و پشته‌ها در ارتباط است. اصولاً این سوراخ‌های ایجاد شده با گیاهان اطراف پوشیده می‌شوند. جهت شناسایی این نقاط باید دقت شود.
موش‌های خانگی از آن جایی که معمولاً داخل ساختمآن‌ها و یا تاسیسات مشابه زندگی می‌کنند، فعالیت آنها با سوراخ‌های جویده شده که در صفحات و یا روکش‌های عایق کف دیوارها و محل اتصال سقف قابل تشخیص است. باید توجه خاص به سطوح دیوار دور تا دور تابلو‌ها کنترل برق شود، چرا که ممکن است سبب دسترسی موش‌ها از محل منفذ ورودی کابل‌ها به داخل این تجهیزات گردند. وجود مواد جویده شده و وجود ورودی‌های تونل مانند در بستر یا مکان تجمع فضولات، دال بر فعالیت نقب زنی موش‌ها می‌باشد.
۵- مکان‌های لانه سازی:
جوندگان با توجه به مواد قابل دسترس خود لانه می‌سازند. جوندگان اصولاً از مکان‌های نظیر مناطق تجمع فضولات، روی لبه طاقچه‌ها، انباری‌ها نزدیک به غذا، سوراخ‌های موجود در سالن و تمام نقاطی که به هر نحوی آسایش آنها در آنجا برقرار باشد، لانه سازی می‌کنند.
۶- سایر علائم و نشانه‌ها:
از دیگر نشانه‌ها می‌توان به بوی زننده و خاص وجود موش، رد دم موش بر روی غلات انبار شده، مشاهده ادرار موش برروی سطوح، صداهایی در سقف و یا جیرجیر کردن و گزارشات کارکنان، اشاره کرد. می‌توان جهت ارزیابی و بازرسی میزان حضور جوندگان در فارم از این اطلاعات نیز استفاده کرد.
روش‌های کنترل جوندگان در مرغداری‌ها
در مبحث قبل به روش‌های مبارزه با جوندگان اشاره شد، ولی به دلیل شرایط خاص فارم‌های پرورش طیور شاید نتوان از تمام روش‌های بیان شده استفاده کرد، به طور مثال استفاده از روش بیولوژیکی نگهداری سگ و گربه در مرغداری کاری بیهوده و خطر ناک می‌باشد، لذا خود این حیوانات می‌توانند ناقل بسیاری از بیماری‌ها باشند. از این رو روش‌های استفاده از طعمه گذاری با سموم و روش‌های فزیکی و محیطی مقابله با موش‌ها در مرغداری بیشتر از بقیه روش‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد.
الف) استفاده از سموم موش‌کش
انتخاب نوع سم بایستی با در نظر گرفتن ماده سمی به کار رفته در تهیه طعمه، نوع طعمه ارائه شده و نیز مورد مصرف برای موش‌های صحرایی یا موش خانگی به علت حساسیت‌های متفاوت گونه‌های جوندگان، رفتار و سایر موارد موثر صورت گیرد. همچنین باید اطلاعاتی از خطر بالقوه ای که نوع سم می تواند برای انسان و یا حیوانات غیر هدف (آن‌هایی که موش‌های مسموم را مصرف می‌کنند) داشته باشیم.
انواع موادی که به عنوان موش کش مورد استفاده قرار می‌گیرند، شامل ترکیبات ضد انعقاد خون و ترکیبات حاوی کلسیفرول می‌باشد. لازم به یادآوری است که ترکیبات حاوی کلسیفرول برای مبارزه با موش‌های صحرایی استفاده نمی‌شود.
در حال حاضر روش مدرن و پیشرفته دفع جوندگان مبتنی بر استفاده از سمو‌می‌است که خاصیت ضد انعقاد دارند. این مواد از لخته شدن خون جلوگیری می‌کنند و باعث خونریزی داخلی در بدن جانور می‌شوند و نهایتاً ظرف چند روز باعث مرگ بدون درد جانور می‌شوند.
ترکیبات ضد انعقاد خون
این ترکیبات در متابولیسم ویتامین k که در تولید ایجاد لخته خونی (جلوگیری از خون ریزی) نقش دارند، دخالت می‌کند. در غیاب یا کمبود این ویتامین در خون، پدیده لخته شدن متوقف می‌شود و لذا خونریزی سبب مردن موش هدف می‌گردد.
کلیه سموم دفع جوندگان که خاصیت ضد انعقادی دارند، خصوصیت مشترکی دارند همه آنها دارای پاد زهری می‌باشند که در ویتامینk موجود است. البته هیچ یک از سموم سریع الاثر پاد زهر ندارند، اما سموم ضدانعقاد به دلیل عملکرد نسبتاً ملایم و کندشان، پاد زهر دارند. نکته دیگر این است که سموم ضد انعقادی در غلظت پایین تری در مقایسه با نسبت به سموم سریع الاثر عمل می‌کنند و به همین دلیل نسبت به سایر سموم مقبولیت بیشتری دارند. به دلیل وجود مکمل ویتامینی حاوی ویتامین k در جیره و دآن‌های طیور امکان عدم تاثیر و تاخیر در عملکرد سموم بر پایه چنین ترکیباتی در واحدهای مرغداری دور از انتظار نیست. پس باید دسترسی به دان مرغ‌ها برای موش‌ها به شدت محدود شود.
نسل اول ترکیبات ضد انعقاد خون: سموم موش کش وارفارین، دی فاسینون، کلرو فاسینون و کوماتترالین می‌باشند. موش‌های خانگی به طور طبیعی نسبت به این ترکیبات کمتر حساس هستند، لذا استفاده از این ترکیبات برای آنها توصیه نمی‌گردد. این ترکیبات برروی موش‌های صحرایی که به طور ژنتیکی مقاوم به چنین ترکیباتی نشده‌اند موثر است و می‌توان برای مبارزه با آنها از این سموم استفاده کرد.
نسل دوم ترکیبات ضد انعقاد خون:
دی فناکوم، برومادیلون، برودی فاکوم، فلوکومافن می‌باشند. این ترکیبات به مراتب قوی‌تر از ترکیبات نسل اول هستند و تقریبا برای مقابله با اکثر موش‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرند.
توجه: به دلیل خطرات ناشی از استفاده از سموم دیگر برای حیوانات غیر هدف، ترکیبات برودی فاکوم و فلوکومافن در محیط‌های سرپوشیده و با احتیاط مصرف می‌گردد.
ب) ترکیبات حاوی کلسیفرول
این ترکیب عملکرد متفاوتی نسبت به ترکیبات ضد انعقادی دارد. مکانیسم اثر آن از ویتامین D تشکیل می‌شود که سبب بسیج کلسیم در بدن جوندگان، کاهش کلسیم خون و ضعف کلیه می‌گردد. استفاده از ین ترکیبات علیه موش صحرایی توصیه نمی‌گردد ولی برای کنترل موش‌های خانگی موثر است. این ترکیب برای محیط‌های بیرونی سالن مناسب نمی‌باشد چرا که محیط‌های مرطوب سبب ناپایداری شیمیایی و غیر خوش خوراکی آن می‌گردد.
ج) سایر ترکیبات به عنوان سم موش:
فسفید روی که باید بعد از یک دوره پیش طعمه گذاری استفاده شود و آلفاکلرالوز از این دسته هستند. هر دو ترکیباتی هستند که با یک وعده مصرف موجود زنده را از پای درمی‌آورند. عموماً به دلیل خطرات زیست محیطی از این ترکیبات در واحدهای پرورش طیور استفاده نمی‌گردد. لفاکلرالوز با تکیه بر کاهش دمای بدن جوندگان عمل کرده و به همین دلیل در خیلی از شرایط محیطی به طور موثر عمل نمی‌کند.
از جونده کش‌های تدخینی نیز جهت از بین بردن جوندگان استفاده می گردد. در استفاده از این مواد بایستی کلیه افراد از محل عمل دور شوند و کلیه درب ها و منافذ محل مسدود شده باشد. بعد از کاربرد جونده کش تدخینی قبل از شروع به کار بایستی درب ها را باز نمود و پس از حداقل ۱ ساعت، در محیط قرارگرفت.
تعویض دوره‌ای سم مورد استفاده در واحد مرغداری
در دهه ۷۰ میلادی مشاهده گردید که موش‌ها نسبت به نوعی از سم به مرور زمان مقاوم می‌شوند. سم مورد استفاده در آن زمان نیز از انواع ضد انعقادی بود. بدلیل خاصیت بیولوژیکی ارثی، موش‌های مقاوم شده می‌توانستند مقادیری چند برابر میزان اولیه سم که برای از بین بردن اجداد آنها کافی بود، بخورند و به راحتی بدن آنها توانایی متابولیزه نمودن سم مذکور را داشت.
تاکنون در خصوص مقاومت متابولیکی جوندگان به سموم ضد انعقاد مدرن امروزی گزارشی نشده، اما با این وجود تعویض دوره ای سموم توصیه می‌شود. زیرا جوندگان به طور ذاتی نسبت به بعضی اشکال طعم و با ساختار سموم علاقه نشان نمی‌دهند. ذکر این نکته نیز ضروری است که اگر به طور متناوب و انحصاری از یکی از سموم استفاده کنیم ممکن است در آینده جوندگان نسبت به آن مقاومت پیدا کنند.
یکی از برنامه‌های ساده و رایج در خصوص تعویض دوره‌های سموم به شرح زیر می‌باشد:
ابتدا با یک نوع سم ضد انعقادی حاوی ماده دیفتالون دوره را شروع و تا مدت ۶ ماه صرفاً از این سم استفاده شود. بعد طی ۶ ماه سم جدیدی استفاده شده که حاوی ماده برومادیولون باشد و بهتر است همراه ترکیب غذایی جدید از آن استفاده شود. زمانی که گله فعلی را تخلیه نموده اید بهتر است از سم سریع الاثری مثل برومتالین استفاده کنید.
برخی از مرغداران ترجیح می‌دهند فواصل زمانی کوتاه تری انتخاب کنند و همچنین برخی از آنها به سموم سریع الاثر اعتقاد چندانی ندارند. بعضاً مشاهده شده این افراد بجای فواصل ۶ ماهه، ابتدا ۴ ماه دیفتیالون و بدنبال آن ۲ ماه برومادیولون را پیش می‌گیرند.
طعمه‌گذاری در نقاط مختلف مرغداری
ابتدا باید سعی کنید کلیه مواد غذایی و سایر اشیاء مزاحم اطراف سالن‌ها و محوطه مرغداری را جمع آوری کنید تا از جذابیت محیط برای جوندگان کاسته شود. ثانیاً سعی کنید تراشه‌های چوب بوته‌ها و شاخه‌های کوچک، بقایای خوراک، لاشه حیوانات و پرندگان، زباله و تجهیزات قدیمی‌را جمع آوری و دور کنید.
اگر در محوطه چمن کاری کرده اید، سعی کنید همیشه چمن را کوتاه نگهدارید. از لوازمی جهت ممانعت از ورود موش‌ها به محوطه سالن استفاده کنید و به گونه ای باشد که محوطه چمن کاری شده از سالن‌ها جدا باشد و موش‌ها نتوانند از آن محل‌ها به سالن راه پیدا کنند.
در وهله بعد باید کف سالن را از نظر وجود حفرات بررسی کنید. اگر در قسمت هواکش‌ها و ورودی تهویه مجاری جهت ورود و خروج جوندگان وجود دارند را مسدود کنید. همچنین درب‌های سالن، پنجره‌ها و هر ورودی که وجود دارد، باید به گونه‌ای باشند که هنگام بسته شدن دارای شکاف و درز نباشند.
سعی کنید در مناطقی که احتمال می‌دهید موش‌ها و سایر جوندگان از آن عبور خواهند کرد طعمه‌های خود را قرار دهید. چنانچه جوندگان بخواهند از محیط اطراف وارد محوطه مرغدارای شوند احتمالاً با این تله‌ها برخورد خواهند کرد و طعمه را مورد استفاده قرار می‌دهند. سعی کنید در هر تله به اندازه کافی سم موجود باشد. در داخل محوطه مرغداری هم (البته به دور از دسترس پرندگان پرورشی) باید به تعداد کافی تله و سم موجود باشد تا چنانچه جوندگان توانستند به هر وسیله از سد خروجی عبور کردند و به داخل راه پیدا کنند با آن مواجه شوند. در برخی موارد بنا به علاقه ایی که جوندگان برای مخفی
شدن داخل لوله ها را دارند، اغلب طعمه ها را در داخل لوله های پلاستیکی جا گذاری می کنند.
در مورد مبارزه با موش خانگی سعی کنید در فواصل ۳ تا ۴ متری مکان‌های مشاهده شده و اطراف ورودی و در سمت داخلی مرغداری مرگ موش‌های سریع الاثر قرار دهید. برای اثر گذاری بهتر طعمه گذاری را قطع نکنید.
اگر می‌بینید در مکانی از موش خبری نیست طعمه را به محلی جدید منتقل کنید که جمعیت جوندگان در آن محل بیشتر است. سعی کنید از طعمه ای استفاده کنید که جوندگان تمایل بیشتری به آن دارند. در داخل سالن از مرگ موش‌هایی که به شکل پلت می‌باشند استفاده نکنید، زیرا موش‌ها این توانایی را دارند که آنرا برداشته و در جای دیگر پنهان کنند و چه بسا بعدها جوجه‌ها آنرا به عنوان غذا مصرف کنند. در مورد موش‌هایی که در سقف سالن سکونت دارند، باید از نوعی مرگ موش استفاده کنید که به مذاق آنها خوش باشد. این موش‌ها اصالتاً موش‌های مناطق گرمسیر هستند که بر فراز درختان زندگی می‌کنند.
باید سعی کنید غذا را در محل عبور آنها قرار دهید که اغلب بالاتر از کف سالن است. برای قرار دادن طعمه می‌توانید از سیم نرم مفتول استفاده کنید و طعمه را روی آن نصب کنید.
برای موش‌های صحرایی که در زمین تونل حفر می‌کنند. باید از پلت‌های کوچک استفاده شود و آنها را مستقیم داخل حفره قرار دهید. چنانچه پلت بزرگ باشد جانور سعی می‌کند آنرا از مسیر لانه خود بردارد و از آن استفاده نخواهد کرد. پلت‌هایی که برای این نوع موش‌ها استفاده می‌شود گاهی پارافینه هستند تا بتوانند در مقابل رطوبت تونل لانه موش مقاومت کنند. ظاهر این نوع پلت شبیه دانه‌هایی می‌باشد که به وسیله باد به داخل لانه آمده اند و بنابراین مورد پذیرش موش‌ها قرار می‌گیرند.
سعی کنید حداقل هفته ای یک بار در حفرات از سموم استفاده کنید، تا زمانی که مطمئن شوید دیگر از موش‌ها و جانوران موذی خبری نیست. پس از اتمام کار هرگز حفرات را نبندید زیرا اگر زمانی دوباره موش‌ها بخواهند حفره را مجدداً حفر کنند پلت‌های سمی را به بیرون خواهند انداخت.
روش‌های فیزیکی مبارزه با جوندگان در مرغداری
یکی از روش‌های مهم مبارزه با جوندگان جلوگیری از نفوذ آنها به واحد مرغداری و ایجاد شرایط نامناسب از نظر زندگی و لانه گزینی آنها می‌باشد. طی یک بازرسی مستمر تمام نقاطی که علائم وجود جوندگان دیده می‌شود شناسایی و راه‌های مقابله با آن را برنامه ریزی کنید.
بهتر است با اتمام دوره پرورشی و بعد از تخلیه پرندگان قبلی، تا جایی که می‌توانید منابع غذایی موجود را از سالن خارج کرده و بقایای مواد غیر قابل استفاده و دور ریختنی را از بین ببرید. نقاطی که مواد زائد و آشغال جمع آوری شده به سرعت تمیز و از مزرعه خارج کنید.
نقاطی از مزرعه که آب را برای جوندگان تامین می‌کند مثال چاله های دارای آب، کانال های انتقال فاضلاب، چکه کردن شیر آلات و غیره را تعمیر و دسترسی به آب را برای جوندگان سخت کنید. این کار را برای منابع تامین غذا نیز انجام دهید.
با نصب ورق آهنی بر روی لوله‌ها و کابل‌های انتقال آب، برق و گاز که به نحوی راهرو حرکتی جوندگان هستند، از رفت آمد آنها جلوگیری کنید.
تمام سوراخ‌های موجود که توسط موش‌ها ایجاد شده شناسایی و با مواد مناسب (سیمان حاوی خرده شیشه) پر کنید. سیمان حاوی خرده شیشه سبب می‌گردد که اگر موش مجددا تلاش به کندن کند، دچار زخم شده و در نهایت از بین برود.
کناره‌های ورودی دیوار مسیر لوله‌های آب و یا کانال‌های انتقال کابل برق را با ورق‌های آهنی به کمک پیچ و مهره ببندید. مکان‌های نیاز به تهویه را با توری‌های ریز که عبور را برای انواع جوندگان غیر ممکن می‌سازد بپوشانید. زیر درب‌ها و نقاطی که با زمین فاصله دارند و محلی برای نفوذ جوندگان هستند را به طور مطلوب ببندید.
ورودی و خروجی‌های فاضلاب، را جهت جلوگیری از ورود جوندگان با درپوش مناسب بپوشانید.
در صورت لزوم از تله گذاری استفاده کنید. می‌توان از تله‌های کشنده و یا زنده گیر در نقاط مختلف فارم استفاده کرد.
تله‌ها ابزار کنترل بدی نیستند. قرار دادن طعمه داخل تله‌ها مطمئناً برای جذب جوندگان به درون آن مفید است. تله‌ها نباید دقیقاً جلو لانه جوندگان قرار بگیرند و بهتر است در مکان‌های تاریک که جوندگان در آنجا بیشتر تردد دارند و در فاصله ۱-۲ متر از ورودی لانه آنها گذاشته شود. تله موش باید مکرراً سرکشی شده و برای کنترل و آماده سازی مجدد اقدام شود.
استفاده از تله‌های چسبی
چسب موش، برای گرفتار کردن موش به کار می‌رود. برخی از این تله‌ها آغشته به عصاره بادام زمینی هستند که از خوراکی‌های محبوب موش به شمار می‌رود و سبب جذب موش و به دام انداختن آن می‌شود. بهتر است در صورت اینگونه نبودن چسب موش با قرار دادن خوراکی بر روی آن برای جذب موش اقدام شود. چسب را با یک فرچه کوچک رنگ روی شیئی که مدنظر دارید تا موش روی آن گرفتار شود مالیده و آن را در محل تردد موش‌ها گذاشته، پس از به دام افتادن موش، آن را معدوم کنید.
توجه داشته باشید:
تله را در محل خیس یا نمناک و یا حاوی گردو خاک زیاد نباید قرار داد زیرا کارایی آن کاهش می‌یابد. جهت نتیجه گیری بهتر تله گذاری را در ابتدای شب انجام دهید. چسب موش کتابی آماده نیز یکی از موثرترین روش‌ها برای به دام انداختن موش‌های بوده و به راحتی قابل استفاده است. خطوط تعبیه شده برروی تله کتابی این امکان را ایجاد می‌کند تا بتوان آن را به سهولت به اشکال مختلف درآورده و در مکان‌های گوناگون از آن استفاده نمود. بهتر است در مرکز تله یک طعمه گذاشت و آن را درمحل تردد موش‌ها قرار دهید.
انواع طعمه‌های حاوی سموم و نمونه‌های آنها
طعمه‌های دارای سموم خوراکی به اشکال مختلف تجاری قابل دسترس هستند:
۱- غلات خرد شده یا بلغور حامل سم
۲- دانه کامل غلات مخلوط شده با سم
۳- پلت‌های سمی
۴- بلوک‌های غلات با پوشش موم سمی
۵- ژل یا چسب‌های تماسی- سمی
سم موش کش ضد انعقادی برودیفاکوم (Brodifacoum)
ترکیب: یک کیلوگرم از محتویات بسته حاوی ۰۵/۰ گرم برودیفاکوم مخلوط با قطعات پلت شده غلات و مواد جلب کننده جوندگان می‌باشد.
گروه شیمیایی: ترکیب جدید ضد انعقادی (نسل دوم آنتی کوآگولانت‌ها)
خواص دارویی برودیفاکوم
برودیفاکوم به عنوان یک ماده ضد انعقاد قوی نسل دوم با جلوگیری از فعالیت آنزیم ردوکتاز در سیر تبدیل ویتامین K1 اکسپوکساید به ویتامین K1 نهایتاً سبب کاهش ذخیره ویتامین K1 در بدن می‌شود. ویتامین K1 یکی از مواد ضروری پیش‌ساز فاکتورهای انعقاد خون است، بنابراین مصرف دوز کشنده این سم مانع از انعقاد خون و متعاقباً خونریزی داخلی و مرگ تدریجی می‌شود.
ویژگی‌های سم موش کش ضد انعقادی
برودیفاکوم نسبت به سایر سموم ضدانعقادی نیمه عمر طولانی‌تری در بدن موش دارد. برای موش‌ها سم قوی بشمار رفته به طوری که مصرف یک وعده از آن سم سبب مرگ جونده خواهد شد. در محیط مقاوم بوده به طوری که در معرض تابش مستقیم خورشید تا ۳۰ روز بدون تغییر باقی می‌ماند. نسبت به سایر سموم خطر مسمومیت کمتری برای انسان دارد. اثر مسمومیت تاخیری داشته بطوری که به دنبال مصرف آن میانگین فاصله زمانی تا مرگ جونده حدود ۷ – ۵ روز می‌باشد. بنابراین به دنبال مصرف این سم احتمال رخداد پدیده پس زدن سم[۱] وجود نخواهد داشت. به دنبال مصرف برودیفاکوم به عنوان یک آنتی‌کوآگولانت غیر مستقیم علائم و نشانه‌های مسمومیت معمولاً چند روز پس از مصرف سم بروز می‌نماید. بنابراین موش‌های دیگر متوجه نشده و همچنان به مصرف سم ادامه می‌دهند و احتمال بروز مقاومت در مصرف سم به وجود نخواهد آمد. در این محصول از مواد خوش طعم کننده در طعمه استفاده شده است به طوری که جونده رغبت بیشتری در خوردن آن از خود نشان می‌دهد. برودیفاکوم گسترش محدودی در خاک دارد، در آب نامحلول است و از طریق خاک جذب گیاهان نمی‌شود و می‌توان از آن به طور موثری در کنترل جمعیت جوندگان در سطح مزارع استفاده نمود. با توجه به جدید بودن این سم در مقایسه با سایر سموم مقاومت کمتری نسبت به آن در موش‌ها وجود دارد.
موارد مصرف برودیفاکوم
برودیفاکوم برای حذف جوندگان به ویژه انواع موش خانگی و انواع موش صحرایی در منزل و اماکن کشاورزی، صنعتی، مرغداری و دامپروری مورد استفاده قرار می‌گیرد
خانگی و صنعتی: در محل عبور جوندگان به میزان ۲ گرم در هر مترمربع و در صورت استفاده از تله تونلی یا طعمه‌گذاری در درون لوله پلاستیکی برای موش صحرایی در هر لوله ۲۰۰ – ۱۰۰ گرم و برای موش خانگی ۵۰ – ۲۰ گرم طعمه گذاری شود.
مصرف کشاورزی:
الف) لازم به ذکر است در انبار غله برای جلوگیری از آلوده شدن غلات حتماً طعمه‌گذاری در درون تله تونلی یا داخل لوله پلاستیکی انجام گیرد. در هر لوله به میزان ۵۰۰ – ۲۰۰ گرم طعمه‌گذاری شود.
ب) در سطح مزرعه حداکثر ۵ کیلوگرم در هر هکتار طعمه‌گذاری شود.
مصارف دامپزشکی: در مزارع، مرغداری و دامپروری‌ها، اماکن مسقف وغیره، طعمه گذاری در درون لوله پلاستیکی یا تله تونلی انجام شود. تا هنگا‌می‌که سم توسط جوندگان موذی مصرف می‌شود طعمه گذاری ادامه یابد.
موارد احتیاط:
دور از دسترس کودکان، در محلی با تهویه مناسب، دور از نور مستقیم خورشید و از دسترس دام‌های اهلی دور نگهداری شود. هنگام طعمه گذاری از دستکش استفاده شود. اگر بوی انسان روی طعمه باقی بماند موش‌ها از خوردن آن خودداری می‌کنند. جهت احتیاط بیشتر هنگام طعمه گذاری از خوردن و آشامیدن و سیگار کشیدن بپرهیزید. در صورت تماس با پوست حتماً محل تماس را با آب بشویید. با توجه به اثر تاخیری این سم که معمولاً چندین روز پس از مصرف بروز می‌کند در صورت بی‌احتیاطی پس از مصرف سریعاً به پزشک مراجعه نمایید. به منظور جلوگیری از مسمومیت ثانویه لاشه موش‌های تلف شده جمع‌آوری و در صورت امکان سوزانده یا دفن شوند.
کمک‌های اولیه:
در صورت خوردن سم بلافاصله با استفاده از روش‌های رایج محتویات معده فرد مسموم شده تخلیه شود در صورت تماس با پوست محل تماس را با آب و صابون بشویید. در صورت تماس با چشم با محلول شستشوی چشم یا آب تمیز و پاکیزه چندین بار چشم را بشویید در موارد مسمومیت شدید سریعاً به پزشک مراجعه شود.
پادزهر: در موارد مسمومیت مصرف ویتامین K1 بصورت خوراکی یا تزریق وریدی توصیه می‌شود.
بالغین: ۴۰ میلی گرم در روز (بصورت دوزهای منقسم)
کودکان: ۲۰ میلی گرم در روز (بصورت دوزهای منقسم)
درمان با ویتامین K1 ممکن است تا هفته‌ها و تا زمانیکه زمان انعقاد خون به حد ثابتی برسد همچنان ادامه یابد در موارد مسمومیت شدید ممکن است انتقال خون ضرورت یابد.
سم موش کش کاپوت
سم کاپوت یک طعمه کشنده با ماده اولیه فعال برومتالین برای دفع انواع گونه‌های موش می‌باشد که به طرز بی‌نظیری توجه جوندگان را به سمت خود جلب نموده و در نتیجه در کنترل جمعیت موش‌های خانگی، صحرایی و سایر موش‌ها به طور شگفت انگیزی عمل می‌کند. این سم آفات مذکور را در عرض کوتاهترین زمان (اغلب در طی ۲۴ ساعت) از بین می‌برد.
هر یک از این طعمه‌های چند گوش دارای سوراخی در وسط خود دارند که به شما کمک می‌کند آنها را به راحتی بر روی میله‌های نگهدارنده وصل نموده و در جایگاه‌های مخصوص خود قرار دهید یا اینکه مفتول سیمی را از میانشان رد نموده و یا بر حسب نیاز، آنها را بر میخی روی دیوار یا زمین نصب نمائید. طعمه موش یک سم چند گوش با طعمی بسیار خوش آیند برای موش و دیگر جوندگان بوده و از طرفی به دلیل پارافین موجود در آن در تمامی شرایط آب و هوایی خشک یا مرطوب چه در داخل و چه در خارج از محیط خانه به خوبی عمل می‌کند.
تمامی طعمه‌ها باید بدون استثناء در داخل یا در فاصله ای از ساختمان قرار داده شوند. این سم مکان‌های بسیار زیادی را تحت پوشش قرار می‌دهد که از آن جمله می‌توان به کنترل جمعیت جوندگان در صنایع تولید محصولات کشاورزی و حیوانی و نیز تأسیسات فرآوری مواد غذایی و انبارهای مواد غذایی و نیز مناطق شهرنشین اشاره کرد.
برای موش خانگی: در هر جایگاه فقط یک طعمه قرار دهید. جایگاه‌ها را در فاصله ۳ الی ۴۳ متری از یکدیگر در مناطق آلوده قرار دهید. در نواحی که موش‌ها بیشتر تردد و فعالیت دارند جایگاه‌های بزرگتر با تعداد ۳ طعمه قرار دهید.
برای موش سقف: ۸ الی ۱۴طعمه را در هر جایگاه قرار دهید. فاصله جایگاه‌ها از یکدیگر ۳ متر الی ۱۱ متر باشد. مقدار طعمه در هر جایگاه را بر حسب میزان تغذیه مورد انتظار موش‌ها از طعمه‌ها در نظر بگیرید.
برای موش فاضلاب: جهت استفاده در فاضلاب، سیمی را از میان هر سوراخ طعمه رد کرده و به دقت به جایگاهی بی حرکت مانند پله آخر نردبان بازرسی فاضلاب و یا میله‌های آهنی فاضلاب نصب کنید. در هر جایگاه فاضلاب حداقل از ۱۸طعمه استفاده کنید. این کار را تا یک هفته یا حداقل تا زمانیکه دیگر اثری از خورده شدن طعمه‌ها توسط موش‌ها وجود نداشته باشد ادامه دهید.
چـسب موش
چسب موش غیر سمی بولک گلو یکی از قویترین چسب موشی است که برای گرفتار کردن موش به کار می‌رود. مزیتی که این تله نسبت به تله‌های چسبی دیگر دارد این است که آغشته به عصاره بادام زمینی که از خورا کی‌های محبوب موش است و نیازی دیگر به قرار دادن خوراکی بر روی آن برای جذب موش نمی‌باشد. تله موش چسبی یکی ازموثرترین روش‌ها برای به دام انداختن موش‌های بزرگ بوده و به راحتی قابل استفاده است. از این محصول می‌توان درکارخانجات، منازل، آپارتمآن‌ها، هتل‌ها، رستورآن‌ها، انباری‌ها استفاده نمود. چسب را با یک فرچه کوچک رنگ روی شیئی که مدنظر دارید تا موش روی آن گرفتار شود مالیده و آن را درمحل تردد موش‌ها گذاشته وپس ازبه دام افتادن موش، آن را درسطل زباله بیاندازید.
توجه داشته باشید تله را در محل خیس یا نمناک قرار ندهید. تله گذاری را در ابتدای شب انجام دهید تا بهترین نتیجه حاصل گردد. این چسب را می‌توان در محوطه ای به اندازه ۵۰۰ متر مربع استفاده کرد. چسب موش کتابی یکی از موثرترین روش‌ها برای به دام انداختن موش‌های بزرگ بوده و به راحتی قابل استفاده است. خطوط تعبیه شده برروی تله کتابی این امکان را ایجاد می‌کند تا مصرف کننده بتواند آن را به سهولت به اشکال مختلف در آورده و در مکان‌های گوناگون از آن استفاده نماید. از این محصول می‌توان در کارخانجات، منازل، آپارتمآن‌ها، هتل‌ها، رستوران ها، انباری‌ها استفاده نمود. روش استفاده چسب موش کتابی تله چسب موش را به دقت باز کنید. درصورت لزوم، تله را از محل خطوط تعبیه شده خم کرده، به شکل دلخواه درآورید. در مرکز تله یک طعمه قرار دهید. آن را در محل تردد موش‌ها گذاشته و پس از به دام افتادن موش، آن را درسطل زباله بیاندازید. توجه تله را در محل خیس یا نمناک قرار ندهید. تله گذاری را در ابتدای شب انجام دهید تا بهترین نتیجه حاصل گردد.
اینجا بنویسید...