مقدمه

حدود یک درصد بزاق را بی‌کربنات سدیم (جوش شیرین) تشکیل می دهد که به عنوان بافر اولیه شناخته می شود ترشح بزاق به میزان الیاف جیره بستگی دارد و با افزایش الیاف در جیره فعالیت جویدن تحریک شده و بزاق بیشتری ترشح می شود.

بنابراین گاو ها با تولید بافر داخلی، تطابق میکروبی و جذب اسیدهای چرب فرار می توانند PH شکمبه را ثابت نگهدارند. اما باتوجه به استفاده از مقادیر بالای کربوهیدرات غیر ساختمانی درجیره گاو های پرتولید نیاز به افزودنی هایی با فعالیت بافری در خوراک گاو شیری روبه افزایش است.

بطور کل دو مکانیسم برای عمل بافرها در شکمبه ذکر شده است

1. خنثی کردن اسید و ثبات PH شکمبه

2. افزایش سرعت عبور مایعات از شکمبه

یکی از مهمترین کارهای بی‌کربنات سدیم، تغییر جیره گاو را از دوره خشک به شیردهی تسهیل می کند.

اثرات افزودن بافر به جیره به چه عواملی بستگی دارد:

1. نوع علوفه مصرفی

چنانچه با افزودن بافرها به جیره های برپایه علوفه (یونجه خشک، سیلوی علوفه هایی مانند جو، گندم، سورگوم) پاسخی مشاهده نکردند. این میتواند مربوط به موثر بودن یونجه خشک در تحریک نشخوار، ظرفیت بافری ذاتی یونجه در مقایسه با سیلوی ذرت باشد.

2. نسبت کنسانتره به علوفه مصرفی

در طی آزمایش صورت گرفته با جیره حاوی ۶۰ درصد کنسانتره و ۴۰ درصد علوفه مشاهده کردند که افزودن 1/5 درصد بی‌کربنات سدیم به جیره باعث افزایش چربی شیر و FCM (شیری که چربی آن به ۴درصد تصحیح شده) شده است.

تغذیه ی جیره های با فیبر کم و انرژی زیاد که اغلب برای گاو در اوایل شیردهی یا اواسط شیردهی مصرف می‌شود، میتواند باعث از بین رفتن سیستم بافری موجود شود و عاملی برای تولید اسید در شکمبه باشد.

اسیدوز شکمبه همچنین می تواند از قطعات بسیار ریز علوفه یا خوراک ناشی شودو این شرایط اسیدی می‌تواند عامل افت چربی شیر و کاهش مصرف غذا باشد که به نوبه ی خود باعث کاهش تولید شیر می شود.
بافرها نقش اساسی را در جیره هایی دارند که سیلوی ذرت، علوفه ی اصلی آنهاست.

پاسخ مثبت به افزودن بافر در جیره هایی که گاوها در آن با یونجه و علوفه خشک تغذیه می‌شوند،کمتر بوده‌ است.

بافرها اسیدیته ی شکمبه را کاهش می دهند و سبب افزایش مقدار استات به پروبیونات و بهبود قابلیت هضم فیبر می شوند. این عامل می تواند باعث تولید چربی شیر، افزایش مصرف خوراک و افزایش تولید شیر گردد. بافرها زیاد خوش خوراک نیستند و باید به تدریج به جیره افزوده شوند.

تغذیه بافرها همراه با جیره‌های اسیدی، به ویژه در ماههای اول شیردهی، می تواند مفید باشد. 

شرایطی که بافرها می توانند موثر باشند عبارتنداز: تغذیه با مقدار زیادی سیلاژ و یا غذاهای پر رطوبت (بیش از ۵۰ درصد رطوبت)، تغذیه با مقدار زیادی کنسانتره (بیشتر از ۲ درصد وزن بدن)، هنگامی که اندازه ی ذرات علوفه و دانه ها بسیار کوچک است، هنگام کم اشتهایی (اوایل شیردهی)، هنگامی که درصد چربی شیر کاهش یافته است و هنگام تنش گرمایی، در چنین شرایطی بافرها سبب افزایش مصرف غذا، افزایش گوارش پذیری فیبر و سنتز پروتئین های میکروبی می شوند. همچنین نسبت استات به پروبیونات افزایش یافته و مشکلات بی اشتهایی به حداقل می رسد.

بی کربنات سدیم به میزان 0/75 تا ۱ درصد در ماده خشک جیره و یا 1/25 درصد از مخلوط ۳ به ۱ بی‌کربنات سدیم و اکسید منیزیم به عنوان بافرهای موثری عمل می کنند و نیز بی کربنات سدیم (جوش شیرین) در کنسانتره به میزان ۱ تا ۲ درصد با توجه به میزان علوفه خشک در جیره در نظر گرفته می شود.

منابع: 

• پرورش گاو شیری نویسنده: پروفسور محمد جواد ضمیری
• مواد خوراکی درتغذیه گاوهای شیری نویسنده: چارلز، ا. مک گریگور ترجمه: دکتر عباسعلی ناصریان_ مهندس علیرضا علیزاده ماسوله
• مقالات اینترنتی